Zarys historii domu pastora (tzw. "pastorówki") w Izbicy Kujawskiej

Dodał: Błażej Nowicki, dnia 31.10.2018, 15:55

Mamy dziś 31 października, a więc Święto Reformacji. Chciałbym, aby stało się tradycją , by tego dnia na stronie Izbica Kujawska Online pojawiały się materiały poświęcone izbickim ewangelikom. W ubiegłym roku (na który przypadła okrągła 500-rocznica ogłoszenia przez Marcina Lutra słynnych 95 tez), opublikowane zostały sylwetki wszystkich administratorów oraz jedynego samodzielnego pastora izbickiego zboru [zobacz] Dziś zaś nieco miejsca poświęcę nieruchomości, która została wybudowana z inicjatywy ewangelików z Izbicy Kujawskiej i okolic. Mowa będzie o tzw. "pastorówce", czyli domu pastora.

Trzeba jasno zaznaczyć, iż wbrew często powtarzanym informacjom, "pastorówka" nie została wybudowana w tym samym czasie co kościół ewangelicki (1906-1909), a blisko trzydzieści lat później! Nieco informacji na temat samej budowy można odnaleźć we wspomnieniach izbickiego pastora Richarda Kneifla, opracowaniach historyka protestantyzmu dra Eduarda Kneifla i nielicznych dokumentach parafii ewangelicko-augsburskiej, zlokalizowanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Jak doszło do budowy domu pastora?

Wybudowanie siedziby dla pastora wraz z salą dla konfirmantów stało się niejako koniecznością z chwilą powołania do życia z dniem 1 stycznia 1934 roku samodzielnej parafii ewangelicko-augsburskiej w Izbicy Kujawskiej. Istniały pewne trudności co do porozumienia się w sprawie budowy "pastorówki", zwłaszcza w kwestii jej lokalizacji. Po rozważeniu wszystkich możliwych opcji, zdecydowano się na działkę budowlaną, która położona była w ogrodzie parafialnym przy obecnej ul. Narutowicza. Gmina parafialna nałożyła podatek 2,75 zł za morgę. Liczba mórg parafii wynosiła 6.244, zaś warszawski Konsystorz przeznaczył dodatkowo 3.000 zł na budowę. Kluczowe spotkanie odbyło się w dniu 15 września 1935 roku, na którym zapadła decyzja odnośnie budowy domu pastora. Zgromadzenie parafialne powołało do komitetu budowy zarówno członków kolegium kościelnego jak i dodatkowo: Adolfa Fergina, Alberta Lechelta, Emila Benke, Ludwiga Krügera, Ludwiga Sommerfelda, Ludwiga Milasa, Gottfrieda Steinke, Friedricha Lüdke, Eduarda Fergina, Adolfa Schätzlera, Ludwika Pubantza, Reinholda Pubantza i Leonharda Dobersteina. Do czasu wybudowania pastorówki Richard Kneifel mieszkał w prywatnym domu, który należał do Ludwiga Milasa. Wiosną 1936 roku wbudowano kamień węgielny pod budowę. Trwała ona w latach 1936-1937. Obiekt został oddany do użytku w 1938 roku, w tymże roku poświęcił go zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP biskup dr Juliusz Bursche. Całkowity koszt budowy "pastorówki" wyniósł 20.171 zł.

Małą ciekawostką może być fakt, iż w trakcie prac przygotowawczych do budowy pastora Richarda Kneifla spotkało przykre zdarzenie. W trakcie wizyty domowej w Kazimierowie wpadł on do piwnicy i doznał przy tym skomplikowanego złamania nogi. Blisko dwa miesiące spędził w prywatnej klinice znanego chirurga dra Siegfrieda Staemmlera w Bydgoszczy.

Koniec drugiej wojny światowej przyniósł niepowetowane straty dla społeczności izbickich ewangelików. Znaczne grono luteran opuściło nasz kraj. Zarówno "pastorówka" jak i kościół ewangelicki zostały potraktowane jako mienie "poniemieckie". Umożliwiło to niezbyt przejrzyste przejęcie obu ewangelickich nieruchomości. Niestety w tamtych czasach nader silne było przekonanie, iż "Polak to katolik" a "Ewangelik to Niemiec". Oczywiście to pogląd absurdalny (niestety nawet i dziś powtarzany), zważywszy chociażby na fakt jak wielu ewangelików wniosło wkład w rozwój polskiej kultury i zginęło podczas II wojny światowej przelewając krew za Polskę. W Izbicy i okolicach pozostało pewne grono ewangelików (wśród nich byli zarówno Niemcy jak i Polacy), które po zakończeniu II wojny światowej z dnia na dzień pozbawione zostało miejsc sprawowania kultu religijnego (zarówno kościoła jak i domu parafialnego). W 1945 roku delegacja na czele z księdzem prałatem Aleksandrem Siennickim oraz Leonem Zielińskim, Michałem Miłoszem, Czesławem Frontczakiem i Zenonem Wincławskim uzyskała zgodę władz powiatowych na ulokowanie Gimnazjum (ówczesnej świeżo powołanej szkoły średniej) w budynku "pastorówki", który pozostawał siedzibą szkoły do 1952 roku. Obecnie budynek "pastorówki" jest siedzibą jedynego działającego w mieście oddziału banku.

Korzystając z okazji zamieszczam skan starej pocztówki ze zdjęciem "pastorówki". Na stronie Izbica Kujawska Online pojawia się ona po raz pierwszy (galeria Pocztówki). Bezpośredni link do skanu poniżej.

BŁAŻEJ NOWICKI

[Skan pocztówki]